søndag 31. januar 2010

Landskap med gravemaskiner

"De spiser av skogene mine.
Seks gravemaskiner kom og spiste av skogene mine.
Gud hjelpe meg for en skapning på dem. Hoder
uten øyne og øynene i baken.
De svinger med kjeftene på lange skaft
og har løvetann i munnvikene.

De eter og spytter ut, spytter ut og eter,
for de har ingen strupe mer, bare en diger
kjeft og en rumlende mave.
Er dette et slags helvete?

For vadefugler. For de altfor kloke
pelikaner?

De har blindende øyne og lenker om føttene.
De skal arbeide i århundrer og tygge blåklokkene
om til asfalt. Dekke dem med skyer av fet ekshaust
og kald sol fra projektører.

Uten struper, uten stemmebånd og uten klage."


Fra Hemmelig liv (1954)

"Landskap med gravemaskiner"er eit typisk sivilisasjonskritisk dikt. Det skildrar korleis framstormande teknologi øydelegg den opphavlige natur til fordel for ein heilt kunstig erstatning. Motivet er nesten overtydelig, med dei seks gravemaskinene som raserer skogsfelt med valdsemme bevegelsar og blind kraft.

Skildringa av dei seks gravemaskinene bruk av virkemiddelet besjeling. Maskinene virke som levande: skuffene er munnen, lyktene er auga, hjula er føtene og motorrommet er ein stor, rumlande mage. I begynninga av diktet ligg vekta på det skremmande. Maskinene er uhyggelige beist som eter alt dei kjem over. Men midtvegs i diktet snur stemninga. Maskinene har ikkje muligheita til å fordøye det dei eter. Dei mangla forbindelse mellom munn og mage. Magen er rumlande tom, sjølv om dei eter. Er maskinene i eit slags helvete? Med lenker rundt beina og utan syn eller muligheita til i klage over sin skjebne.

Gravemaskinene samanliknas med vadefuglar, særlig pelikanar. Desse fuglane likner på gravemaskinene reint fysisk. Dei har ein tynn hals og store nebb kor dei samlar mat. Og dei altfor kloke pelikanane samlar alt for mykje mat, meir enn det kan gjere nytte for seg.

I femte og nest siste strofe lar diktaren oss få smake på resultatet av gravemaskinenes øydeleggjels. Han seier at det naturlige landskapet med blåklokker, sol og skyer erstattast av eit nytt, kunstig landskap. Marken blir til asfalt, sol blir til gatelys og skyene blir til eksos.

Ingen kommentarer: